Theo tính toán, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng (VLXD) cả nước hiện vào khoảng 24 tỷ viên gạch/năm, đến 2020 khoảng 33 tỷ viên. Để sản xuất 1 tỷ viên gạch nung phải tiêu tốn 1,5 triệu m3 đất sét (tương đương 75 ha đất khai thác ở độ sâu 2m), 150.000 tấn than và thải ra môi trường 0,57 triệu tấn CO2.

Trong khi các nước trong khu vực có mức sử dụng 70-80% thì ở  nước ta mới đạt xấp xỉ 30% VLXD không nung.

Trước tình hình này, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 567 và Chỉ thị số 10 tăng cường triển khai chương trình sản xuất, sử dụng VLXD không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung.

Sau 5 năm thực hiện, đến nay toàn quốc đã có 1.500 dây chuyền công suất 7 triệu viên/năm và hơn 100 dây chuyền sản xuất gạch xi măng cốt liệu công suất 7-40 triệu viên/năm. Tổng công suất sản xuất gạch xi măng cốt liệu khoảng trên 5,2 tỷ viên/năm.

Ngoài ra, còn có khoảng 12 dự án với tổng công suất 1,3 tỷ viên gạch bê tông, 17 cơ sở sản xuất bê tông bọt với tổng công suất 120 triệu viên/năm. Các sản phẩm tấm tường thạch cao, tấm 3D, đá chẻ, gạch silicat,… có số lượng không đáng kể.

Như vậy, phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung đã vượt mục tiêu tổng công suất 20-25%. Tỷ lệ gạch nhẹ cũng đạt mức 21% mục tiêu đã đề ra.

Tuy nhiên, tại cuộc họp, các nhà quản lý bày tỏ lo ngại về khả năng triển khai tiếp theo của chủ trương này.

Cụ thể, gạch xi măng cốt liệu đang rơi vào tình trạng khó tiêu thụ do mẫu mã đơn điệu, to nặng, giá cả ít có tính cạnh tranh. Những loại vật liệu xây nhẹ tiêu thụ còn kém hơn và mức sản xuất chỉ đạt 20- 30% công suất.

Cho đến nay, nhiều nơi cũng như nhiều chủ đầu tư, tư vấn thiết kế, nhà thầu hay người tiêu dùng vẫn chưa thực sự quan tâm đến loại vật liệu không nung. Có địa phương sẵn nguồn nguyên liệu vật liệu không nung nhưng vẫn có văn bản xin lùi mục tiêu sử dụng loại vật liệu này. Một số trụ sở, công trình dân dụng không sử dụng VLX không nung theo quy định.

Phản ánh từ các DN đầu tư cũng cho biết nhiều nhà máy bê tông nhẹ ra đời đúng thời điểm BĐS, xây dựng trầm lắng nên sản xuất găp khó khăn, việc hưởng ưu đãi theo quy định chưa được thực hiện đầy đủ.

Đẩy mạnh truyền thông về sử dụng VLXD không nung

Trước tình hình này, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu tập trung thông tin, tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức để các cơ quan, địa phương, doanh nghiệp và xã hội thấy được lợi ích của việc sử dụng VLXD không nung.

Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng tổ chức các đoàn kiểm tra thực hiện Chỉ thị 10 và Thông tư 09, kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp không tuân thủ việc sử dụng VLXD không nung.

Đồng thời, đôn đốc các địa phương xây dựng lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công, cải tiến lò vòng sử dụng nhiên liệu hóa thạch,… 

Các cơ quan cũng cần phối hợp với Bộ KH&CN để nghiên cứu, triển khai công nghệ sản xuất và sử dụng có hiệu quả VLXD không nung, có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho người sản xuất./.

Nguyên Linh